Ramazanda kazanacağımız önemli bir alışkanlık: Okumak

PROF. DR. ALİ ERBAŞ
Okumak kelimesinin Arapçası "kıraat", Kur'an ile aynı kökten gelmektedir. Zaten Kur'an'ın kelime anlamlarından biri de "okunan" demektir. Belki bu sebeple ilk gelen ayet de "ikra' (oku)" kelimesiyle başlamıştır: "Yaratan Rabb'inin adıyla oku., ...O kalemle (yazmayı öğretmiştir, insana bilmediğini öğretmiştir" (Alak, 1, 4, 5). Burada söz konusu olan Cebrail (as)ın getirdiği ayetlerin okunmasıdır.

İslam medeniyetinin üzerine inşa edildiği en önemli temel direklerden birisi hatta birincisi "okumak" desek abartmış olmayız. İlk gelen ayetin bunu emretmesi ve üstelik "kalem" den bahsetmesi bu düşüncemizi desteklemektedir. Okunması gereken Kitab'ı (Kur'an'ı) okumak, ya da okunması gereken Kitab'ı daha iye anlamak için başka kitapları okumak. Sadece kitapları okumakla kalmayıp, kainatı ve içindekileri tefekkür içerikli bir okumaya tâbî tutmak.

"Oku" diye başlayan ayetler geldikten sonra Allah Rasulü'nün (sav) evine gelip örtünerek yattığında gelen ikinci vahiy de tamamen birinci vahyin devamı niteliğindedir: "Ey örtüsüne bürünüp gizlenen! Kalk ve uyar. Rabbini yücelt. Elbiseni temizle" (Müddessir, 1-4). Yani bu ifadelerden Hz. Peygamber'in okuduklarını, öğrendiklerini insanlara anlatması, onları cehaletten kurtarması, temizliğe dikkat etmesi ve insanların da temiz olmalarını sağlaması istenmektedir.

Bu ayetlerin dışında Kur'an'da onlarca yerde okumanın, öğrenmenin, ilmin, irşadın önemi oldukça vurgulu ifadelerle dile getirilmektedir. Peygamber efendimizin hadislerinde de yüzlerce kez aynı vurguda konunun önemi ele alınmaktadır: "İlim kadın erkek her müslümana farzdır", "beşikten mezara kadar ilim öğrenmeye çalışınız", "ilim Çin'de de olsa talep edin, öğrenin" vs. bunlardan birkaçıdır.

O zaman şu soruyu sormamız gerekiyor: Medeniyetinin iki temel kaynağında bu kadar vurgulu emir ve tavsiyelerle canlı tutulan "okuma, öğrenme" konusundaki tutumumuz ve durumumuz ne kadar iç açıcı. Okunması gereken Kitab'ı ve onu daha iyi anlamak için başka kitapları yeterince okuyor muyuz? Esasında Ramazan ayı okuma alışkanlığını da kazanıp diğer on bir ay boyunca bu alışkanlığı devam ettirmek için bir fırsattır. Bunun için mutlaka bir okuma planlaması yapmamız gerekir. Televizyon başında gereksiz programları seyrederek geçirdiğimiz saatlerin hesabını nasıl vereceğimizi düşünerek, hem bu durumdan kurtulmak ve hem de bu önemli işi yerine getirmek için her gün en az yarım saat, bir saat ama sürekli okuma yapmalıyız. Damlaya damlaya göl olur misali yıla vurduğumuzda okuduğumuz kitap sayısı oldukça artacaktır. Yeter ki, istikrarlı bir şekilde okuyalım. Okuyan toplumların ne kadar bilinçli, ne kadar tahammüllü, ne kadar sağduyulu olduğunu hatırlatmakta fayda vardır. "Cehalet bütün kötülüklerin anasıdır". Ölümle sonuçlanan kavga-gürültülerin en yoğun yaşandığı yerlerde toplumun okuma seviye ve alışkınlıklarının çok düşük olduğunu görmekteyiz. Niçin? Çünkü insanların tartışmaya başlar başlamaz söyleyebileceği sözü en fazla iki dakikada bitiyor. Sonra kaba kuvvet kendiliğinden geliyor. Kavgalar, gürültüler, aile içi ya da toplumun çeşitli katmanlarındaki huzursuzluklar baş gösteriyor.

Aşağıdaki araştırma sonucuna bakalım ve şu Ramazan hürmetine kendimize biraz çeki-düzen verelim: Fransa'da kişi başına 7 , İsvec'de 10, Japonya'da ise 25 kitap düşerken bizde maalesef 7 kişiye bir kitap düşüyor. Ülkemizde toplam 10 milyon civarında kitap varken İsveç'de 45 milyon kitap bulunmaktadır. İsveç'in nüfusu 9 milyona yakın, Türkiye'ninki 70 milyonu aşkın. Bir zamanlar en çok okuyan bir toplum idik ve medeniyetimiz zirve yapmıştı. Yeniden aynı duruma gelmek için haydin kardeşler okumaya.