İran’ın yaklaşık 22 yıldır tartışılan nükleer programı, bir İsrail saldırısıyla yüzleşti.

İsrail daha önce de 1981 yılında Irak’ın, 2007 yılında ise Suriye’nin nükleer programlarını ortadan kaldırmak için hava kuvvetlerini kullanmıştı.

ABD, İslam dünyasında (Orta Doğu ve Kuzey Afrika’da) İsrail haricinde nükleer silah sahibi güç istemiyor.

ABD daha önce İsrail’e hem Irak hem de Suriye’ye yönelik saldırılarında perde arkasından destek vermişti.

DÖRT TEMEL SORU

İran İsrail çatışması, 13 Haziran’da sorunun silahlarla çözülmeye çalışıldığı yeni bir döneme girildi..

Uluslararası kamuoyunun gündeminde dört temel soru öne çıkmaktadır:

1.İran İsrail çatışması ne kadar sürecek?

2.Çatışmanın çapı coğrafi düzeyde ne kadar genişleyecek?

3.İran Orta Doğu’daki ABD üslerini hedef alacak mı? İran tarafından hedef

4.ABD İsrail’in yanında aktif olarak saldırılara katılacak mı?

ABD’NİN İRAN’A İSRAİL “SOPA”SI

ABD ile İran müzakere masasındaydı..

ABD büyük ihtimalle kendi topraklarında yüzde 60 ve üzerindeki oranda uranyum zenginleştirme konusunda ısrar eden İran’ı “ikna” edemedi..

Anlaşma bir noktada tıkanmış olmalı.

ABD tarafı İran’a karşı İsrail’i bir “sopa” olarak kullanarak anlaşmayı kolaylaştıracaklarını düşündüler.

Ancak İsrail’in saldırıları muhtemeldir ki ABD’nin öngördüğü yıkıcılık düzeyinin ötesine geçti.

ABD yönetimi, bir gün mutlaka İsrail’in İran’ın nükleer programına yönelik saldırısını desteklemek zorunda kalacaktı..

İRAN’IN NÜKLEER ÇALIŞMALARI

1950 yılında ABD Başkanı Dwight D. Eisenhower’ın başlattığı “Barış İçin Atom” programı ile İran’ın da nükleer dünyaya adım atması mümkün oldu.

Bu program, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'ne (SSCB) karşı Batı’nın yanında yer alan ülkelerin, barışçıl amaçlı nükleer enerjiye ulaşması için tasarlanmıştı. Pakistan ve İran soğuk savaş döneminde nükleer çalışmalara başladı.

1967 yılına gelindiğinde ABD, Şah Rıza Pehlevi yönetimine bir nükleer araştırma reaktörü temin etti. Dahası bu reaktörü çalıştırmak için gereken yüzde 93 oranında zenginleştirilmiş uranyum da yine ABD kaynaklıydı.

Bu süreçte İsrail ve ABD’nin bölgedeki en yakın müttefiki olan İran’ın nükleer enerjiye ulaşmasının hiçbir mahsuru yoktu.

Ancak 1979 yılındaki devrimle beraber ABD kendi yarattığı “canavar” ile karşı karşıya kaldı.

İRAN İSRAİL GERGİNLİĞİ

Her ne kadar Irak-İran Savaşı, İsrail ile Tahran’daki yeni yönetimi Saddam Hüseyin’e karşı sınırlı bir işbirliğine yöneltse de İsrail’in 1982 yılında Lübnan’ı işgaliyle, cepheler keskinleşti.

İsrail medyası, 1984 yılından itibaren, İran’ın her an nükleer silah sahibi olabileceği tehdidini işleyerek dünyayı korkutma kampanyalarına başladı.

1990’lı yıllarda Buşehr nükleer santralinin inşaatının yeniden hız kazanması, İran’ın barışçıl amaçlarla nükleer teknoloji geliştirdiği iddiasına rağmen nükleer silah üretebileceği endişesini daha da artırdı.

İSRAİL’İN İRAN İSTİHBARATI

Nitekim 2003 yılında Uluslararası Atom Enerjisi Ajansının (UAEA) yaptığı denetimlerde, 13 Haziran günü defalarca İsrail saldırılarına hedef olan Natanz nükleer tesisinin varlığı ortaya çıkarıldı.

İsrail en az 22 yıldır İran’ın nükleer programını yok etmeye yönelik sistematik bir çalışma yürüttü.

Nükleer programda çalışan İranlı bilim insanlarına dair bilgilerin toplanması, tesislerin yerlerinin tespiti gibi faaliyetler aralıksız devam etti.

ABD yönetimleri İran’ın nükleer kabiliyetlerinin bu noktaya gelmesinde kendi sorumlulukları olduğu inancıyla karar alıyorlar.

İRAN ABD ÜSTLERİNE SALDIRIR

İran yönetiminin ilk 48 saatte yaptığı açıklamalara bakıldığında, İsrail saldırılarına ABD’nin desteğine kesin bir inanç içinde oldukları görülecektir.

Peki bu durumda, Körfez ülkeleri ve Irak’taki ABD üsleri İran tarafından hedef alınabilir mi?

İran bugün geldiği noktada, Esad yönetiminin yıkılmasından sonra vekil güçleri Hamas ve Hizbullah’ın ortadan kaldırılması ya da etkisizleştirilmeleriyle beraber bir beka mücadelesi ile karşı karşıya kaldığının farkında.

Bu durumda İran, ABD’yi de savaşın içerisine çekmekten kaçınmayacaktır.

İRAN’IN NÜKLEER PROGRAMINI ORTADAN KALDIRABİLİR Mİ?

İsrail’in saldırıları İran’ın nükleer programını ortadan kaldırabilir mi?

ABD 1991 yılından sonra 12 yıl boyunca Irak’ı da mütemadiyen bombalamış ve ağır yaptırımlarla yıpratmış ancak işgal edene kadar Saddam Hüseyin’i durduramamıştı.

Irak’ta işe yaramayan bombalamalar ve ambargolar İran’da işe yarayacak mı?

İran’da bir rejim değişikliği gerçekleşmediği müddetçe 13 Haziran’da atılan adımın sonuca ulaşması mümkün değil..

Mustafa Yürekli / Haber7