Türkiye Yüzyılı ve "Dünya 5'ten büyüktür" doktrini

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Hindistan'ın başkenti Yeni Delhi'de düzenlenen 18'inci G20 Liderler Zirvesi'ne katılmak üzere Hindistan'ı ziyarete gitti.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, uluslararası platformlarda dile getirdiği “Dünya 5’ten büyüktür” sözünü zirvenin kapanış gününde basın toplantısında yeniden vurgulayarak “Hindistan gibi bir ülkenin Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) daimi üyesi olması bizi gururlandırır" dedi.

Erdoğan ayrıca BMGK'nin yalnızca 5 daimi üyesinin tüm dünyanın ortak sesi olamayacağını ifade ederek “Tüm dünyanın sesi beş üyenin söylediklerine göre belirlenmemeli. 195 üye devletin tamamı, kalıcı olmayan ayrımı yapılmaksızın, potansiyel olarak Güvenlik Konseyi’ne üye olabilmelidir. Ancak o zaman tüm dünya mutlu olacaktır.” dedi.

Günün erken saatlerinde Başbakan Narendra Modi, G20 zirvesi oturum aralarında Cumhurbaşkanı Erdoğan ile ikili bir toplantı düzenleyerek ticari bağları güçlendirmenin, bağlantı ve altyapıyı güçlendirmenin yollarını müzakere etti. Erdoğan yaptığı açıklamada, "Hindistan, Güney Asya'daki en büyük ticaret ortağımızdır. Ekonomide ve diğer alanlarda ortaklığımızı derinleştirmek için büyük bir potansiyele sahibiz." dedi.

Dünya 5'ten Büyüktür

"Dünya 5'ten büyüktür" ifadesi, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın dillendirdiği bir politik doktrindir.

Erdoğan, söz konusu ifadeyi özellikle BMGK’ının beş daimi üyesinin, ABD, Rusya, Çin, İngiltere ve Fransa sahip olduğu veto hakkını eleştirmek için kullanıyor; BMGK’nın daimi üyeleri olan beş ülkenin ‘veto hakkı’ doktrinini eleştirmektedir.

Bu söylem, dünya genelinde karar alma süreçlerinin daha adil ve kapsayıcı olması gerektiği görüşünü öne çıkarıyor. Erdoğan’a göre, mevcut kapitalist dünya sistemi sadece BMGK’nın daimi üyesi beş ülkenin çıkarlarına hizmet ediyor ve 193 üye ülkenin eşit söz hakkını kısıtlıyor. Bu ülkeler, II. Dünya Savaşı'nın galipleri olan büyük devletler ya da onların halefi olan devletlerdir.

Erdoğan, bu görüşünü ilk kez 2013 yılında dile getirmiş ve sonraki yıllarda çeşitli platformlarda tekrarlamıştı. Söz konusu ifade, özellikle Suriye, Libya, Yemen, Filistin gibi kriz bölgelerinde BMGK’nın etkisiz kaldığı durumlarda öne çıkarılıyor. Cumhurbaşkanı, dünya meselelerinin sadece beş ülkenin kararlarına indirgenemeyeceğini vurguluyor.
Dünya genelinde de yankı bulan bu söylem, BM reformu çağrılarını destekleyen birçok ülkenin lideri tarafından da dile getiriliyor. Örneğin Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inácio Lula da Silva, BM’nin kapsamlı bir reformdan geçmesi gerektiğini belirtmişti. Uzmanlar, Erdoğan’ın bu sözünün hem Türkiye’nin uluslararası politikasındaki duruşunu hem de küresel adalet taleplerini ortaya koyduğunu belirtiyor. Diplomatlar ise sözün BM reformu tartışmalarında diplomatik bir mesaj niteliği taşıdığını ifade ediyor.

Sonuç olarak, “Dünya 5’ten büyüktür” doktrini ve söylemi, küresel karar mekanizmalarının daha demokratik hale gelmesi ve BM’nin daha etkin bir rol oynaması gerektiğini savunan güçlü bir politik mesaj olarak değerlendiriliyor.

Daha Adil Bir Dünya Mümkün

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, "Daha Adil Bir Dünya Mümkün" adlı kitabında "Dünya 5'ten büyüktür" doktrinini arıntılı bir şekilde açıkladı; dünyanın geleceğini etkileyecek alanlarda yalnız BMGK üyesi beş ülkenin insafına bırakılmasının doğru olmadığını belirtmektedir.

Kitap sürdürülebilir ve adil bir dünya için Birleşmiş Milletler'e düşen görevlere değinir. Kitapta; adaletsizlik, yolsuzluk, mülteci krizi, dünyanın Orta Doğu'da yaşananlara seyirci kalması, uluslararası terörizm ve İslamofobi başta olmak üzere küresel sorunlar irdeleniyor.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Dünya 5’ten büyüktür” doktrini ve “Hindistan gibi bir ülkenin BMGK’nın daimi üyesi olması bizi gururlandırır" sözünü yan yana koyunca akıllara bir soru geliyor: Türkiye BMGK’nın daimi üyesi mi olmak istiyor? Yoksa yeni bir masa mı kurmak istiyor? Yazıyı bu soruyu cevaplayarak bitirmek istiyorum.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Dünya 5’ten büyüktür” doktrinine dayalı olarak geliştirdiği eleştirinin özü, BM’nin emniyet, adalet ve barışı sağlamadan, sadece BMGK’nın daimi üyesi beş ülkeye hizmet ederek ayakta kalamayacağıdır.. Erdoğan, BM reformu çağrısıyla ‘vakit varken bir şeyler yapmalı’ diyor.

Türkiye Yüzyılı’nın amacı, sadece Türkiye’yi BMGK’nın daimi üyesi haline getirmek değil, zor da olsa BM reformunu yapmak.. “Dünya 5’ten büyüktür” doktrinine göre "Daha Adil Bir Dünya Mümkün"; dolayısıyla çöken BM’nin yerine yeni bir dünya sistemi kurulabilir.. Bu bağlamda “Dünya 5’ten büyüktür” doktrinine göre Türkiye Yüzyılı söylemi, dünya devletlerini İstanbul’da kurulacak yeni dünya sistemine hazırlamaktadır. Türkiye Yüzyılı, ekonomiyi insanlığın ortak üretimi ve kalkınması, bütünleşme, güvenli ve adil bir dünyada barışın sürekliliği demek; bunu İslam ülkeleriyle başarıp insanlığa çağrı haline getirmek demek..

Mustafa Yürekli / Haber7