Bir önceki “Şekerin adı, Kalmadı tadı” başlıklı yazımda şeker fabrikalarının satılması ve şeker pancarı üretimi ve üreticilerine vurulan darbeyi ele almış, yazıda şeker fabrikalarının satışı ile birlikte şekerin sağlığa yararları ve zararlarının da konuşulmaya başlandığından bahsetmiştim. Bu yazıda şeker üretiminde kullanılan Nişasta Bazlı Şeker (NBŞ), Şeker Pancarı ve alternatif şeker bitkisi “Stevia” (Şeker otu) konusu hakkında bilgi paylaşımında bulunacağım.                          

Kısaca Nişasta Bazlı şeker (NBŞ) nedir?

Nişasta glükoz moleküllerinden oluşan birleşik bir şeker. Mısır nişastasının kimyasal işlemlerden geçirilmesiyle elde ediliyor. Genellikle sıvı olarak üretiliyor. Nişasta parçalanarak glikoza, ardından glükoz da fruktoza dönüştürülüyor. Yani mısırdan elde edilen nişasta bazlı şekerde yüksek oranda fruktoz yani meyve şekeri var.

Pancar şekerinin yerini almaya çalışan mısır şurubu Fruktoz, tokluk hissi uyandırmıyor.  İnsan sağlığına olan etkisi bakımından, kanserden kalp hastalıklarına ve karaciğer yetmezliğine kadar birçok kronik hastalığa yol açtığı ile ilgili araştırmalar mevcut. Bilim adamlarına göre fruktoz masum bir şeker cinsi değil. Kilo almaya, insülin direncini tetikleyerek şeker hastalığına yol açabiliyor.

Mısır şurubu, şeker pancarından elde edilen şekerden daha tatlı ama daha ucuz ve taşınması daha kolay olması bakımından. Bu da gıda üreticileri için daha düşük maliyet ve daha yüksek kâr anlamına geliyor.

AB ülkelerinin çoğunda en fazla yüzde 5 üretim oranı ile ciddi kısıtlamalar getirilen, birçoğunda da yasaklanan NBŞ’nin Türkiye’de 19.04.2001 tarihli 4634 sayılı kanunun ile10 olan kota, Bakanlar kurulu kararıyla yüzde 50’ye kadar çıkarılıyor, yeni düzenlemeyle yüzde 90’ı bulacak. Mısır şurubunun kanserojen olduğunu dünya bildiği için kendi ülkesinin kullanımını yasaklıyor, bizde ise daha çok kullanılsın diye davetiye çıkarıyor.

NBŞ üretimi Diyabet ve Obezite tedavisinde kullanılan ilaçların üretimini yapan ilaç kartelleri tarafından teşvik edilip desteklenmektedir. NBŞ, Şeker pancarı ve “Stevia” ((Şeker otu))’na göre hem daha düşük maliyetli hem de şeker ve şekerli gıdalara yönlendirici bir etkiye sahip olması bakımından tüketimi arttıran etkiye sahip. Bağımlılık ve tüketimi arttırması bakımından NBŞ üreticilerinin ve ilaç kartelleri için cazibeyi arttırıyor.

Şeker üretimi için şeker pancarı, şeker kamışı ve Nişasta Bazlı Şeker (NBŞ) dışında yapılan araştırmalara göre bütün bunlardan saha sağlıklı üstelik “0” kalori ihtiva ettiği için diyabet hastalığı ihtimali ve mevcut diyabet hastaları için fayda ihtiva eden bir bitki var. Adı “Stevia” diğer adı ile (Şeker otu)

 “Stevia”; (Şeker otu);

“Stevia”, Paraguay ve Brezilya'da yetişen bir bitkidir. 1887 'de Paraguay yerlilerinin kullandığı şifalı bitkiler üzerinde inceleme yapan Güney Amerikalı bilim adamı Antonia Bertoni tarafından keşfedilmiştir. Paraguay kızıl derilileri tarafından "Tatlı ot" ve "Ballı yaprak" ismiyle anılan ve tatlandırıcı olarak kullanılan “Stevia”’nın sırrını çözmek için, 1931'de Bridel ve Lavieille adında iki Fransız kimyacı bitkinin yapraklarından elde ettikleri ekstre (öz) üzerinde çalışmaya başladı. Onların çalışmaları sonucunda beyaz kristal yapıda ve "Stevioside" adı verilen saf bir ürün elde edildi ve bu maddenin normal rafine şekerden 100 ile 300 kat daha tatlı olduğu fark edildi. 1971'de Çinli araştırmacı Dr.Tei-Fu-Chen Paraguay'ı ziyaretinde ilgisini çeken “Stevia” bitkisi üzerinde çalışmalar yaparak, kimyasal olmayan doğal yöntemlerle “Stevia” ekstresi (özü) elde edilmesinde ve yapraklarda bulunan keskin tadın kaldırılmasında başarılı oldu.

Paraguay’da 1500 yıldır,  Brezilya'da yüzyıllardan beri tatlandırıcı ve tedavi edici özellikleri nedeniyle kullanılan “Stevia” (şeker bitkisi) , Japonya'da da otuz yılı aşkın bir süredir milyonlarca kişi tarafından tatlandırıcı ve gıda katkısı olarak kullanılmaktadır. Bu bitkiden elde edilen özütün, kan şekerini düzenleyici etkileri olduğu kabul edilmektedir. “Stevia”'nın insülin duyarlılığını ve hatta salınımını arttırıcı etkilerinin olduğunu gösteren bazı araştırmaların varlığı diyabet tedavisinde kullanımını destekler niteliktedir.

 “0” Kalorisi ile diyabet hastaları tarafından tatlandırıcı olarak kullanılan bilimsel adı “Stevia”, (Şeker otu) bitkisinin Türkiye’de de üretimi ve kullanımına izin verilmesi ile ülkemizde ilk defa 2009 yılında üretimine başlanmıştır. Diyabet ve kalp hastaları açısından önemli bir gelişme olarak kabul edilen “Stevia”. Başta Akdeniz Üniversitesi olmak üzere çeşitli üniversitelerde üretim ve akademik araştırmalar yapılması ile yaygınlaşmaya başlamıştır.

Kalori, yağ, sakarin ve toksik maddeler içermediği için şeker hastalarının tatlandırıcı olarak rahatlıkla kullanabileceği ifade edilen bu bitkinin en büyük özelliği, içerdiği farklı tipteki tatlandırıcı, Sakoroz’dan çok farklı, steviyol glikozit adı verilen bir tatlandırıcı olması. Ayrıca kurutulmuş haldeki (Şeker otu) yaprakları, normal şekerden 10-15 kat daha tatlı olması. İşlenerek toz haline getirilmiş (Şeker otu) ise normal şekerden 200-300 kat daha tatlı olması olarak gösteriliyor. “Stevia” ekstresinin en büyük özelliğinin ise, doğal tatlandırıcı ve diyet gıdası olarak hiç bir şekilde kalori, yağ, sakarin ve toksik maddeler içermemesi.

Türkiye’de “Stevia” Üretimi:

2009 yılında ilk etapta Antalya’da 10 dekar alanda üretimine başlanan (Şeker otu), Antalya, Balıkesir üretilmekte ayrıca, Diyarbakır’ın Bismil ilçesine bağlı Yukarısalat Belde Belediyesi’nce hazırlanan ve Türkiye’nin ilk ekolojik şeker üretiminin planlandığı proje, AB tarafından onaylanarak 233 bin Euro’luk destek almıştı. Proje sayesinde şeker üretimi şekerpancarının yanı sıra alternatif şeker bitkisi “Stevia” sayesinde yapılabilecekti. Bitkinin en önemli özelliği şekerpancarında olduğu gibi yoğun kimyasal girdi kullanılmasına sebep olmamasıydı.

“Stevia” (Şeker otu), daha sonra, Mardin, Urfa ve Karadeniz’de Rize bölgesinde ekilmeye başladı. Hatta Rize’de “Stevia”’dan şeker üretmek üzere tesis kurma çalışması başlatılmıştı. Ancak her ne oldu ise birden bire “Stevia” ekimine bir kısıtlama getirilmiştir.

İbrahim Halil SİPAHİ

04.03.2018/adanapost.com

twitter.com/ihalilsipahi

Kaynak:

- http://www.haberturk.com/saglik/haber/619097

- “Stevia”.com