TÜRİB, Tarım Emtiasında Vadeli İşlem Piyasasını 2026’da Açıyor

TÜRİB Genel Müdürü Ali KIRALİ, 4 Kasım 2025 tarihinde gerçekleştirilen “Doğanın Sermayesi: Ekolojik Etkileşim ve Finansal Dönüşüm” panelinde “Ürün İhtisas Borsacılığı ile Tarım Piyasalarının Finansal Dönüşümü” başlığı altında TÜRİB ve spot ELÜS Piyasası’nda kaydedilen gelişmeler hakkında bilgi verdi, 2026 yılında devreye alınması planlanan TÜRİB projelerini tanıttı.

ELÜS Piyasası ile Tarımın Finansal Piyasalara Entegrasyon Güçleniyor

KIRALİ konuşmasında TÜRİB’in tarım emtiasına yönelik lisanslı depoculuk sistemini temel alan elektronik ürün senedi (ELÜS) işlem platformuyla tarımın sürdürülebilirliği ve gıda arz güvenliğine sağladığı katkıları vurguladı. Türkiye genelinde 350 lokasyonda faaliyet gösteren 254 lisanslı depo işletmesinin toplam 14,2 milyon tonluk kapasiteyle Türkiye’nin hububat rekoltesinin yaklaşık %37’sini saklayabilecek hale geldiğini ifade etti. Saklama kapasitesi 6 yılda 3,5 kat artan sistemin gıda güvenliğinin sağlanmasına katkıda bulunurken, çiftçinin finansmanı ve hasat dönemindeki piyasa dalgalanmalarına karşı korunması kapsamında önemli bir adım olduğunu belirtti.

ELÜS sistemi hakkında bilgi veren KIRALİ, sistemin tarımsal ticaret süreçlerini dijitalleştirerek sürdürülebilirliği teşvik ettiğini ve çiftçilere finansmana erişim kolaylığı sağladığını vurguladı. KIRALİ, TÜRİB’in faaliyete geçtiği 6 yıllık süre zarfında, toplam 352 milyar TL işlem hacmi gerçekleştirildiğini ve 56 milyon ton ürünün el değiştirdiğini belirtti.

Konuşmada, 13.01.2025 tarihi itibarıyla iç kaynakları ile TÜRİB Ar-Ge Merkezi tarafından geliştirdikleri yerli ve milli yeni işlem sistemi TÜRİS’in ELÜS Piyasası’nda devreye alındığı, bu sisteme Takasbank, Merkezi Kayıt Kuruluşu ve takas ve saklama hizmeti veren sermaye piyasası aracı kurumları ve bankaların (SPAKlar) yanı sıra emir iletiminde aracılı yapının entegre edildiği, Ürün Piyasası Aracı Kurumlarının (ÜPAK) ekosisteme hizmet vermeye başladığı belirtildi.

ÜPAKların Türkiye geneline yayılan güçlü saha ağı ve müşteri erişimi sayesinde yatırımcı tabanının genişlemesi ve piyasa derinliğinin artmasının hedeflendiği, ÜPAKların ortakları olan Ticaret Borsalarının yüzyılı aşkın ticaret borsacılığı birikimini tarım sektörüne entegre ederek piyasa katılımcılarına katma değerli hizmetler sağlayacağını belirtildi.

Aracılı sistemle birlikte yapay zekâ destekli piyasa gözetim sistemlerinin devreye alındığını ifade eden KIRALİ, bu sistemle tarımsal ürün piyasalarında manipülasyonla daha etkin mücadele ederek hem üretici hem de tüketici için daha adil ve şeffaf fiyat oluşumuna katkı sunulmaya devam edileceğini belirtti.

Tarımdan Finansa Uzanan Yeni Bir Dönem: TÜRİB Vadeli İşlem Piyasası

TÜRİB’in geleceğe yönelik hedeflerini de paylaşan KIRALİ; ELÜS üzerine türev ürünlerin geliştirilmesi çalışmalarının piyasanın takas merkezi olacak Takasbank A.Ş. ve aracılık ve takas ve saklama hizmetleri verecek kuruluşlarla ile birlikte devam ettiğini, gerekli mevzuat altyapısının da tamamlanarak 2026 yılı ikinci yarısında piyasanın devreye alınmasının hedeflendiğini belirtti.

Katılım Finansı için TÜRİB Teverruk Piyasası

KIRALİ, yürütmekte oldukları diğer projeler kapsamında; katılım finansına uygun ELÜS ticareti ile kısa vadeli fon teminine yönelik TÜRİB Teverruk Piyasasının faaliyete geçirilmesi için Türkiye Katılım Bankaları Birliği ve ürün tedarikçisi olacak Toprak Mahsulleri Ofisi ile birlikte Gelir İdaresi Başkanlığı nezdinde çalışmaların yürütüldüğünü ve piyasanın 2026 yılı içerisinde devreye girmesini beklediklerini ifade etti.