İ.Halil Sipahi: 'AKP’den şaşırtan seçim sistemi tasarısı..'

15 yıldır iktidarda olan ve ilânihaye iktidarda kalacakmışçasına uzun vadeli siyasi hedef ortaya koyan. Bunun için 16 Nisan’da parlamenter sistemi ortadan kaldıran  “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi” (Yarı Başkanlık) sistemini millete dayatarak “Evet” dedirten AK Parti Genel başkanı ve Cumhurbaşkanı R.Tayyip Erdoğan. 21 Mayıs 2017 tarihinde AKP genel başkanlığı koltuğuna tekrar oturması ile birlikte Kasım 2019’da yapılacak Cumhurbaşkanlığı ve milletvekilliği seçimi çalışmaların başlatılması için teşkilatına startı vermişti.

AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan, şimdide “Siyasi Partiler” ve “Seçim Kanunu”’nda değişiklik yapma kararı aldı. AKP’de 12 kişilik bir ekip bunun için kolları sıvadı. Ekip yeni döneme en uygun seçim sistemi için bütün seçenekleri masaya yatırmış durumda.

Üzerinde çalışılan yeni seçim sisteminde;

Partilerin seçim ittifakının önünün açılmasından, seçim barajının düşürülmesi ve aday tercihi gibi pek çok konu tartışılıyor.

Düşünülen sistemler arasında İngiltere’de uygulanan sistem benzeri “Dar Bölge”; Türkiye 600 seçim çevresine ayrılacak ve her bölgeden bir milletvekili seçilecek. (16 Nisan’da yapılan değişiklikle milletvekili sayısı 600’e çıkarılmıştı.) Dar bölge gelmesi halinde Türkiye barajının kaldırılması da mümkün olacak.

Yâda, Tüm illeri bölgelere ayırarak, her bölgeden 5 veya 6 milletvekilinin seçileceği “Daraltılmış Bölge”.

Bir başka alternatif ise birkaç değişiklik ile mevcut sistemin ana hatları ile korunması yönünde.

Seçmen istediği adaya oy verebilecek; Seçim bölgesinin kontenjanının iki katı miktarında aday gösterilecek, seçmen önce partiye, sonra bir adaya oy verecek, böylece genel başkanın aday sıralaması konusunda etkisi kalmayacak

Yüzde 10 barajı düşürülecek;Seçim sisteminde yapılması düşünülen, en dikkat çekici konusu ise, bugüne kadar sürekli gündeme gelen, ancak, baraj problemini atlattıktan sonra hiçbir partinin değiştirtmesini gündeme getirmediği.. 1970-1980 yılları arası Türkiye’de yaşanan siyasi istikrarsızlığı ortadan kaldırmak için 1983 yılında getirilen yüzde 10’luk seçim barajı.

Yüzde on seçim barajının yüksekliğini yeni fark eden AKP, barajın yüzde 5 yâda 7 ‘ye çekilmesini tartışıyor.

Henüz geçtiğimiz günlerde AKP yönetiminde; 2019’da yapılacak Cumhurbaşkanlığı seçimini kazanma endişesi yaşanıyor, bunun için mahalli seçimleri bir yıl önceye 2018’e çekip, 81 ili bütün şehir kapsamına alarak, Türkiye genelinde belediye meclis oylarının neticesi ile AKP’nin oylarını test edecek, Erdoğan’ın adaylık konusunun buna göre netleştirileceği tartışılıyordu.

Şimdi “Dar Bölge” ve “Daraltılmış Bölge” konusunu bir kenara, seçim barajının düşürülmesi ve Erdoğan’ın çok eleştirdiği seçim ittifakının önünü açacak değişikliklerin gündeme getirilmesi. Yazının başında da belirttiğim üzere ilânihaye iktidarda kalacakmışçasına uzun vadeli siyasi hedef ortaya koyan, en büyük emeli başkan olarak, tek adam olmak olan. Bunun için 2019’daki Cumhurbaşkanlığı seçimini mutlaka kazanmak isteyen, AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, bu radikal değişiklik ile yine neyi hesapladığı bulma konusunda, yoğun bir beyin jimnastiği yaparak hafızalarımızı zorlamamız gerekecek.

Özellikle seçim ittifakları ve seçim barajının düşürülmesi şaşırtıcı bir husus olarak göze çarpıyor., Geçtiğimiz seçimlerde alınan sonuçlar göz önüne alındığında seçim barajı AKP’nin lehine iken, aleyhine dönecektir.

Neden mi?

Barajın düşürülmesi 7 Haziran’a göre 1 Kasım seçimlerinde oy kaybetmesine rağmen yüzde 10’seviyesi yakalayan HDP’nin terör örgütünün baskısının azalması ile birlikte biraz daha oy kaybedeceği düşünülürse, barajın düşürülmesi HDP’yi rahatlatacaktır. Bunun dışında CHP ve HDP’nin seçim ittifakı yapabileceği da dillendiriliyor.

Aynı şekilde 7 Haziran’a göre 1 Kasım seçimlerinde oy kaybeden ve partiden ihraç edilen eski bakan ve milletvekillerinin parti kurmasından dolayı 2019’da yüzde 10’ barajını aşma tehlikesini en derinden yaşayacak parti ise MHP. Bundan mıdır bilinmez, 1999 seçimlerinde ilk defa seçim barajını aşan 2002 seçimlerinde baraja takıldıktan sonra baraj problemi ile karşılaşmayan MHP’de genel başkan Devlet Bahçeli ilk defa seçim barajının yüksekliğinden ve düşürülmesi gerektiğinden bahsetmeye başladı.

Birde MHP’den ihraç edilen ve ayrılanların kurduğu her kesime kucak açan, her gün yeni katılımlar ile iktidara meydan okuyan Meral Akşener’in İYİ Partisi var. Seçim barajının düşürülmesi İYİ Partinin tek başına veya baraj altında kalan partiler ile yapacağı seçim ittifakı ile barajı aşmasını sağlaması olasılığını yükseltiyor.

Seçim kanunu şayet bu şekilde değiştirilirse, bu AKP’nin Nasrettin Hoca misali “bindiği dalı kendi eliyle kesmek” anlamında bir değişiklik olarak görünüyor. Ortaya sürülüp geri mi çekilecek?  Yoksa AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bununla birlikte başka bir planı mı var? Yakın zamanda ortaya çıkacaktır.

Ancak şunu ifade etmek isterim ki, ortaya konulan seçim sistemi nispi seçim sistemi kadar adil olmasa da, 1980 sonrası daha demokratik bir seçim yapılabilmesinin önünü açacak bir değişiklik olarak görmekteyim.

Özelliklede üzerinde çalışılan seçim sistemleri arasında yer alan “daraltılmış tercihli sistem” Bu sistemde partiler, her seçim bölgesi için milletvekili sayısının iki katı aday gösterecek. Seçmen, tercihi ile sıralamayı değiştirecek. Her seçmen sadece bir milletvekiline oy verebilecek. Daraltılmış tercihli sistem, liste başı olsa bile kimseye seçilme garantisi vermiyor.

Daha öncede tercihli oy sistemi denemiş vatandaş tercihleri ile milletvekili sıralamasını değiştirdiğine tanıklık etmiştik. Şahsen siyasetin içinde olan ve birkaç kez milletvekili adayı olmuş bir kişi olarak.

yazının devamı..