Gönül” genel olarak “kalp”, bazen de “nefis” anlamına kullanılan Türkçe bir kelimedir.

Dilimizde gönül bağı, gönül bağlamak, gönül birliği, gönül alma, gönül verme, gönül çalma, gönül hırsızı, gönül kuşu, gönül belası, gönül rızası, gönül delisi, gönül eri, gönüldâr, gönlü bol, gönüllü, gönülsüz, gönül gezdirmek, gibi yüzün üzerinde deyim vardır.

Gönül kelimesinin Arapça karşılığı “kalp”, Farsça karşılığı ” dil “dir. Ehli kalp ve ehli dil ile gönül adamı/gönül erbabı aynı manadadır.

Gönül güzelliğin, sevginin ve algılandığı bir merkezdir. Bütün dinlerde, hatta insanlık tarihinin tümünde “Gönlü temiz tutmak” kavramı yer almıştır.

Kin, kıskançlık, kibir, öfke, aşırı hırs, madde tutkusu, bedeni ihtiyaçlara gereğinden fazla düşkünlük ve benzerleri gönlün içinde ya da önünde bir perdedir. “Gönül kiri/pası” olarak da tanımlanan bu kavramlar gönlü katılaştırır, akıl yolundan saptırır ve insanı Allahtan uzaklaştırır.

Gönlün gayp âlemine bakan bir penceresi de vardır ki, buna “gönül gözü” denir. Nitekim Hz. Peygamber’in: “Gözüm uyur ama kalbim asla uyumaz” (Buhârî, Teheccüd, 16; Müslim, ) sözü buna işarettir.

“Gönülsüz insan yalnız bir şekil ve kalıptan ibarettir; gönülsüz insan adını kaybeder. ”der, (Kutadgu Bilig )

Yusuf Has Hacip’in deyişiyle: Bilgeliğin ilk şartı gönül adamı olmaktır. ” İnsan gönlünü çıkarıp, avucuna koyarak, başkaları önünde, mahcup olmadan dolaşabilmelidir. ” der,(Kutadgu Bilig)

Gönül adamı hoşgörülü ve ayıb örtücüdür. Ayıp örtmede Hz Mevlana hazretlerinin deyişiyle gece gibi olur. Gönül adamı fedakardır, kendisinden çok başkaları için yaşar. Gönül adamı, gönülden konuşan ve insanlarla bakışıyla anlaşan insandır. Gönül adamı gönül yıkmaz, gönül yapar.

Yunus’un dediği gibi: “Gönül Çalab’un (Allah’ın) tahtı. Çalap gönüle baktı. İki cihan bedbahtı kim gönül yıkar ise.”
Gönül adamı aynı zamanda muhsindir; gönlü Allah ile olandır. Çünkü Allah kuluna şah damarından daha yakındır. Allah (c.c):“Ben yere göğe sığmam fakat mü’min kulumun kalbine sığarım ” buyurmuştur.
İmam-ı Rabbani Hazretleri Buyuruyor ki:“Kalb, Allah’ü teala’nın komşusudur. Allah’ü tealaya kalbin yakın olduğu kadar hiçbir şey yakın değildir. Gönül adamı karakter sahibidir. İnsan” ilişkilerde çevresine güven veren ve her konuda kendisine güvenilen insan olmalıdır.

Gönül adamının gönlü, sofrası, kapısı herkese açıktır. İnsanların acılarını ve sevinçlerini paylaşır, iyi günde de kötü günde de, insanların yanlarında olur.
Gönül adamı herkese hoşlukla muamele eder. Kusur aramaz ve hatalarından dolayı insanları azarlamaz ve ayıplamaz..

Ben gelmedim dâvî için
Benim işim sevi için
Dostun evi gönüllerdir
Gönüller yapmağa geldim. (Yûnus Emre Dîvânı, II, s. 176, 179/2.)

Unutmayalım ki, Gönülden gönüle yol vardır. Allah’ı sevenler dilden çok kalp ile anlaşırlar. Birbirini sevenler eş zamanlı olarak aynı duyguyu hissederler.

Kalın Sağlıcakla.

Sait ÖZDEMİR

Uzman Psikolojik Danışman