Dünyada ve Türkiye?de meydana gelen hızlı sanayileşme ve teknolojik gelişmeler ile doğru orantılı olarak özellikle iş yerlerinde çalışan kişilerin güvenliği ile ilgili bazı sorunlar da açığa çıkmıştır. Bu sebeple bir takım önlemleri önceden alarak iş yerlerini güvenli hale getirmek gerekmekte olduğundan iş güvenliği oldukça önem kazanmıştır.

İş sağlığı ve güvenliği; işin yapılmasısırasında işyerindeki fiziki çevre şartları sebebiyle işçilerin maruz kaldıkları sağlık sorunları ve mesleki risklerin ortadan kaldırılması veya azaltılması ile ilgilenen bilim dalıdır. bir kuruluşun gerçekleştirdiği faaliyetlerden etkilenen tüm insanların (çalışanların, geçici işçilerin, alt yüklenici çalışanlarının, ziyaretçilerin, müşterilerin ve işyerindeki herhangi bir kişinin) sağlığına ve güvenliğine etki eden faktörleri ve koşullarıinceleyen bilim dalı olarak tanımlanmaktadır.(1)

1. İşyerlerinde işin yürütülmesi ile ilgili olarak oluşan tehlikelerden, sağlığa zarar verebilecek şartlardan korunmak ve daha insanî bir iş ortamı meydana getirmek için yapılan metotlu çalışmalar.

2. Genel anlamda, hem çalışanlarıkorumayı (İş Güvenliği), hem de bütün işletmenin ve üretimin güvenliğini, yani etraftakilerin ve çevrenin korunmasını esas alan tedbirlerin bütünüdür.

3. İşyerinde çalışan işçilerin sağlığını ve iş güvenliğini sağlamayı, bir başka ifadeyle, işyerinde doğabilecek, iş kazası ve meslek hastalıkları gibi her türlü riske karşıgerekli tedbirleri almayı, bu husustaki şartları yerine getirmeyi, bu hedefleri yerine getirmeye yardımcı olabilecek araç-gereçlerin noksansız bulundurulmasınıöngören, genelde bunların uygulanmasından işverenin sorumlu tutulduğu ve/fakat işçilerin de, öngörülen tedbirlerle ilgi olarak usul ve şartlara uymalarınıisteyen bir kavramdır.

İş sağlığı ve güvenliği, kanunla yasal korumaya alınmıştır. İşçileri iş kazaları ve meslek hastalıklarından korumaya yönelik önlemleri almak ve onları bu konuda bilgilendirmek, İş Sağlığıve Güvenliğinin temelini oluşturmaktadır. 4857 Sayılı İş Kanunu?nun Beşinci Bölüm?ü İş Sağlığı ve Güvenliği?ne ayrılmıştır. Bu bölümde; iş sağlığı ve güvenliği konusunda işçilerin ve işverenlerin yükümlülükleri, işyerinde iş sağlığıve güvenliğine aykırı bir durumun tespiti halinde işyerinin kapatılması veya işin durdurulması, iş sağlığı ve güvenliğinin işyeri seviyesinde örgütlenmesi (iş sağlığı ve güvenliği kurulu, işyeri sağlık birimleri ve işyeri hekimi, işgüvenliği ile görevli mühendis veya teknik elemanlar, sağlık ve güvenlik işçi temsilcisi), çalışma hayatında kadın ve çocuk işçilerin korunmasına yönelik hükümler düzenlenmektedir.

İş sağlığı ve güvenliğinde konusunda işveren, işçi ve devlet üçlüsü aynı kapsamda yükümlüdür.

Her ne kadar 4857 sayılı iş kanununun beşinci bölümü bu konuya ayrılsa da, yeterli görülmediğinden kapsamını genişletilmiş müstakil bir kanun halinde. 6331 sayılı İş sağlığı ve Güvenliği kanunu 30 Haziran 2012 tarihinde resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.(2)

Araştırmalarımız sonucunda bu konuda ancak en yeni 2010 yılı istatistik çalışmalarına ulaşabildiğimde ülkemizde iş kazaları ve meslek hastalıklarına maruz kalıma sayısının pek de azımsanmayacak seviyede olduğu görülmektedir.

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK)?nun iş kazaları ve meslek hastalıklarına ilişkin 2010 yılı istatistiklerine göre; Sonuçlar yaklaşık 10 milyon çalışana ilişkin verileri kapsıyor. SGK verilerine göre 2010 yılında 62 bin 963 iş kazası yaşandı, 533 meslek hastalığı tespit edildi. Bunların 1.454?ü ölümle sonuçlandı. 2009 yılı sonuçları ile karşılaştırıldığında; meydana gelen iş kazalarında yüzde 2 azalma, meslek hastalığı sayısında yüzde 24 artış olduğu görüldü.

Verilere göre faaliyet gruplarıbazında sıralama yapıldığında, 2010 yılında en fazla iş kazasının 8 bin 150 kaza ile Kömür ve Linyit Çıkartılması faaliyetinde yaşandığı görüldü. Bunu 6 bin 918 kaza ile Makine ve Teçhizatı Hariç Fabrikasyon Metal Ürünleri İmalatı,4 bin 621 kaza ile Ana Metal Sanayi izledi.

En fazla iş kazasının yaşandığıiller sıralamasında ilk üç sırayı İstanbul (7 bin 991), İzmir (7 bin 942) ve Bursa (7 bin 580) aldı. Yaşanan iş kazalarının en önemli nedenleri; bir veya birden fazla cismin sıkıştırması, ezmesi, batması ve kesmesi, düşen cisimlerin çarpıp devirmesi, kişilerin düşmesi ve makinelerin sebep olduğu kazalarşeklinde sıralandı. Bu nedenlerle yaşanan kazalar, toplam kazaların yüzde 82?sini oluşturdu.

2010 yılında iş kazaları ve meslek hastalıkları sonucu kaybedilen işgünü sayısı, bir önceki yılın verilerine göre yüzde 4,6 oranında azalma ile 1 milyon 516 bin 24 olarak belirlendi. Bunların yaklaşık 50 bini hastanede yatarak tedavi şeklinde geçirildi.

Verilere göre en çok iş kazası; ? Yaşgruplarına göre dağılımda 25-29 yaş grubundakilerde, ? İşyerinde çalışan sigortalı sayılarına göre 1-3 arası işçi çalıştırılan işyerlerinde, ? İşçinin son işveren nezdindeki çalışma süresine göre 3 ay-1 yıl arası kıdemlilerde, ?2. iş saatinde yaşandı. Meydana gelen iş kazaları sonucu yaşanan geçici işgöremezlik sürelerinin kişi başı ortalama 24 gün olduğu tespit edildi. Bu oran erkeklerde 24, kadınlarda 18 olarak hesaplandı.

Sonuçlara göre ölümlü iş kazasısayısı 2010 yılında da artış gösterdi. 2010 yılında bir önceki yıla göre yüzde 23 artış ile 1.444 kişi iş kazası sonucu yaşamını kaybetti. 2010 yılında işkazalarında en yüksek ölüm oranı 264 ile ?Bina İnşaatı? faaliyet grubunda meydana geldi. Bunu 133 ile Kara Taşıma. ve Boru Hattı Taşımacılığı, 107 ile Bina Dışı Yapıların İnşaatı, 104 ile Özel İnşaat Faaliyetleri izledi.(3)

Öne çıkan İşçi Sağlığını, Olumsuz Yönde Etkileyen Bazı Faktörler ise; Gereğinden fazla sıcak ve nemli ortamlarda veya kirli havada çalışmak. Yetersiz ışıklandırma. Fazla gürültü. Bedeni, gözü ve(ya) kulağı yoğun olarak yoran işler. Çalışma tempoları. Ara verme imkanlarının az olması. Gece işi veya vardiya işler. Ağır çalışma şartları. İşyeri atmosferinin kötü olması ve işstresine sebebiyet verebilecek bütün olumsuz etkenler. Olarak sıralamak mümkün.

Kuşkusuz ki sağlıklı yaşamak için beden ve ruh sağlığına azami önem verilmesi sağlıklı beslenmenin yanı sıra sağlıklı ortamlarda çalışmaya ve yaşamaya özen gösterilmesi gerekmektedir. Özellikle beden sağlığı kaybedildiğinin ve uzuv kaybının insan yaşamını birinci dereceden etkileyen unsurlardır.

Çalışma ortamlarının sağlık koşullarına uygunluğu, havalandırma ve aydınlatmanın sağlanması, çalıma araçlarında kullanımlara uygun güvenlik tedbirlerinin alınması ve gerekli güvenlik ekipmanının kullanılması, makine ve aletlerin periyodik bakımlarının mutlaka yapılması, muhakkak ki daha verimli çalışmayı beraberinde getirecektir.

İbrahim H.SİPAHİ

14.05.2013/adanapost.com

Kaynak:

(1)İşguvenligi.org.

(2) Resmi gazete/ 28339 sayı

(3) SGK 2010 yılı İstatistik Rp.