Üretici fiyatları 'kur'la yükselişte

Tüketici fiyatları (TÜFE) beklentiler dahilinde aylık yüzde 2,13, yıllık yüzde 11,89 gerçekleşirken üretici fiyatları (Yİ-ÜFE) aylık yüzde 3,55, yıllıkta yüzde 18,20 oldu. Ekim ayında dolar/TL'nin 7,80 – 8,34 lira arasındaki seyri, Eylül ayından gelen kur baskısıyla birlikte üretici fiyatları son 13 ayın zirvesine çıktı. Eylül'de yüzde 14,33 olarak gerçekleşen Yİ-ÜFE'de, Ekim'de 3,87 puanlık artış dikkat çekti.

Yılbaşından bu yana yüzde 29’un üzerinde değerlenen dolar/TL kuru ve son ayda kur geçişgenliğinin yüzde 20’yi bulduğu ekonomide, Ekim ayı tüketici enflasyonu (TÜFE) beklentiler dahilinde gerçekleşirken kur baskılı üretici fiyatları (Yİ-ÜFE), Eylül ayının oldukça üzerinde oluştu.

Tüketici fiyatları (TÜFE) beklentiler dahilinde aylık yüzde 2,13, yıllık yüzde 11,89 gerçekleşirken üretici fiyatları (Yİ-ÜFE) aylık yüzde 3,55, yıllıkta yüzde 18,20 oldu.

Ekim ayında dolar/TL’nin 7,80 – 8,34 lira arasındaki seyri, Eylül ayından gelen kur baskısıyla birlikte üretici fiyatları son 13 ayın zirvesine çıktı. Eylül’de yüzde 14,33 olarak gerçekleşen Yİ-ÜFE, Ekim’de 3,87 puan artışla  yüzde 18,20'ye ulaştı. Yılbaşından bu yana üretici fiyatlarındaki yükseliş yüzde 17,48 oldu.

Eylül ayında KDV indirimi ve giyimle artış hızı kesilen TÜFE’de ise Ekim’de gıda fiyatlarındaki artış başrol oynadı. Ekim gıda enflasyonu yüzde 16,51 ile son 14 ayın en yüksek seviyesine çıktı.

Zam şampiyonu kazak

Gıda ve enerji gibi volatil kalemlerin dışında tutulduğu tüm geçici etkilerden arındırılmış olarak bilinen ve Eylül ayında yüzde 11,32 şeklinde belirlenen çekirdek enflasyon da Ekim’de yüzde 11,48 şeklinde gerçekleşti. Özel kapsamlı tüketici fiyatları endeksi göstergelerine bakıldığında, Ekim’de aylık bazda en yüksek artış yüzde 2,34 ile “yönetilen-yönlendirilen fiyatlar hariç TÜFE” göstergesinde görüldü.

Özellikle giyim grubunda görülen yüzde 6,9’luk fiyat artışının etkisiyle çekirdek mal grubunda aylık bazda yükseliş yüzde 3,3 oldu. Hizmet sektörü ise daha mutedil fiyat artışlarına sahne oldu ve yüzde 0,7’lik bir oranı tahtasına yazdırdı.

Ana harcama grupları itibarıyla aylık bazda en yüksek artış yüzde 6,81 ile giyim ve ayakkabıda, yüzde 3,03 ile gıda ve alkolsüz içeceklerde, yüzde 245 ile ev eşyasında, en fazla azalış ise yüzde 0,09 ile eğlence ve kültür grubunda gerçekleşti.

TÜFE’de yıllık bazda en yüksek artış yüzde 27,4 ile çeşitli mal ve hizmetler grubunda görüldü. Bunu yüzde 16,51 ile gıda ve alkolsüz içecekler, 15,6 ile sağlık izledi. Bu dönemde ulaştırmada yüzde 13,92, ev eşyasında yüzde 12,98 fiyat artışı oldu.

Ekim ayının zam şampiyonu yüzde 38,58 ile erkek kazağı ve fiyatı en fazla düşen ürün yüzde 30,94 ile limon oldu. Yılsonu tüketici enflasyonu beklentisi yüzde 12,30 şeklinde öngörülüyor.

Döviz imalata yansıdı

Sektörler bazında üretici fiyatları yıllık bazda en fazla imalat sektörünü etkiledi. Sektördeki yıllık enflasyon yüzde 19,81 arttı. İmalat sektörünü yüzde 17,01 ile madencilik ve taş ocakçılığı ve yüzde 12,49 ile su temini takip etti. Aylık bazda ise imalat sektöründe fiyatlar yüzde 3,74, madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 1,45, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 2,39, su temininde de yüzde 0,28 arttı.

Üretici fiyatlarını artıran en önemli etken yıllık sermaye malındaki yüzde 24,41, ara malındaki yüzde 23,41, dayanıklı tüketim malındaki yüzde 22,39 ve dayanıksız tüketim malındaki yüzde 15,37’lik enflasyon oldu. Söz konusu grupların aylık değişimleri; ara malında yüzde 4,26, sermaye malında yüzde 3,67, dayanıklı tüketim lamında yüzde 3,27, enerjide yüzde 2,84 ve dayanıksız tüketim malında yüzde 2,47 şeklinde gerçekleşti.

Ayrıca metal cevherleri yüzde 47,76, ana metaller yüzde 36,12, diğer mamul eşyalar yüzde 35,11 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu. Aylık bazda kok ve rafine petrol ürünleri yüzde 5,87, ana metaller yüzde 5,75, kağıt ve kağıt ürünleri yüzde 4,88 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler olarak öne çıktı.  

Yıllık en fazla azalış yüzde 15,8 ile tütün ürünleri, yüzde 11,05 ile ham petrol ve doğal gaz, yüzde 8,85 ile kok ve rafine petrol ürünleri olarak gerçekleşti. En fazla aylık azalış, yüzde 6,09 ile ham petrol ve doğal gaz, yüzde 0,16 ile temel eczacılık ürünleri ve müstahzarları alt sektörlerinde oluştu.

Kur TÜFE’nin içine girdi

Aylık bazda TÜFE’nin yüzde 2’nin üzerindeki artışında kurdan gelen etkinin bundan böyle tüketici fiyatlarının da içine girdiğini gösteriyor. Türk Lirası’nda Kasım’da da değer kaybının sürmesinin yanında ithalat bazlı maliyetlerin artıyor olması tedbir alınmadığı takdirde gelecek aylardan itibaren daha belirgin hale geleceği ve manşet enflasyona ilave baskıların gelebileceği tahmin ediliyor.

Ekim ayı enflasyonuna en yüksek katkı gıda, giyim, ulaştırma ve konut gruplarından geldi. Özellikle Türk Lirası’nın dolara karşı Ekim ayında yüzde 6,7 değer kaybetmesinin yanında elektrik fiyatlarının yüzde 5,25 ve İstanbul’da ekmek fiyatları yüzde 20 artışı, mal grubunda aylık yüzde 2,8’lik yükseliş, yaş-sebze fiyatlarında aylık yüzde 7,5, işlenmemiş gıdada yüzde 4 ve işlenmiş gıdada yüzde 2,2’lik artış Ekim ayı enflasyonunu yukarı yönlü sürüklemiş görünüyor.

Ekim’de aylık bazda üretici fiyatlarındaki yüzde 3,55’lik artışla birlikte yıllık yüzde 18,20’lik yükselişin TÜFE’nin üzerinde seyretmesi dikkat çekiyor. Merkez Bankası’nın (TCMB) bu ay 19 Kasım’da gerçekleştireceği Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısı Ekim enflasyonuyla birlikte kur veya enflasyon hedeflemesi konularının daha da bir önem kazandığı gözleniyor.

Analistlerin genel yorumu; Yeni Ekonomi Programı’nda (YEP) yüzde 10,5 olarak öngörülen, TCMB’nin yüzde 12,1’e yükselttiği yılsonu enflasyonunun yüzde 12 seviyesinde tamamlanacağı yönünde. Analistler kurdaki artışın devam ettiğini ve yılsonuna kadar hızın kesilmeyeceğini öngördüklerini ve yılsonu enflasyonunun yüzde 12,5’un üzerinde gerçekleşme ihtimalinin yüksek olduğunu belirtiyor.

Sıkılaştırmalar sürüyor

Merkez Bankası (TCMB) haftalık swap işlemlerinde Türk Lirası faizini yüzde 11,75’ten yüzde 13,25’e yükseltti. Enflasyonda kur etkisini azaltmak üzere hamle yapan TCMB, sıkılaştırma hamlesiyle birlikte dolar/TL kuru 8,45’lerden biraz geri çekilse de gün içinde yeniden 8,52 lirayı görerek yükselişini sürdürdü. Swap pozisyonları içinde 9,7 milyar dolar ve 2,5 milyar dolarlık da altın bulunuyor.

Tera Yatırım’dan Enver Erkan gelişmeyi, “Haftanın başında bankalararası piyasadan borçlanma limitlerinin sıfırlanmasıyla beraber, bankalar günlük likidite ihtiyaçları için daha fazla geç likidite penceresine (Merkez Bankası’nın en pahalı borç verme oranı) yönlenecek. Merkez Bankası’nın ucuz fonlama kanallarını kısarak, Türk Lirası fonlama maliyetini yukarıya taşımaya devam ettiğini görüyoruz. Gecelik Likidite Penceresi (GLP) seviyesine yakınsamasını beklediğimiz ağırlıklı ortalama fonlama maliyeti (AOFM), hafta sonunda yüzde 14 seviyeleri civarında oluşabilir” şeklinde değerlendirdi.  

Altın ithalatı bedelsiz

İhracatın rekor seviyelerde artışına karşılık ithalattaki yükseliş de cari dengede olumsuzluklar oluşturmasına karşılık Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın “Standart dışı altın ithalatımızın önemli bir kısmının bedelsiz olduğunu ve finansman ihtiyacı oluşturmadığını vurgulamakta yarar görüyorum” açıklaması dikkat çekiyor.

Dolardaki yukarı trendi, bugün Türkiye saatiyle saat 09.00’dan itibaren ilk sonuçlarının alınacağı ABD seçimleri de destekliyor. Cumhuriyetçiler veya Demokratlar açısından henüz kimin kazanacağının belli olmadığı bir ortamda dolar endeksinin 93,60’larda yükseliş kaydetmesi, jeopolitik gelişmelere bağlı Türkiye 5 yıllık CDS’lerinin 548’lerin üzerinde bulunması TL’ye değer kaybettiriyor. Giderek dünyada etkisini artıran pandemi sebebiyle uluslararası korku endeksi VIX’in 36 sınırına dayanması da menkul kıymetlerde negatif bir tabloyu ortaya çıkarıyor. Altının onsu da 1900 dolar seviyesinde ABD seçimlerinin sonucunu bekliyor.

Başrol oyuncu gıda ve giyim

Eylül’de KDV indirimi ve giyimle artış hızı kesilen TÜFE’de Ekim’de gıda ve giyim fiyatlarındaki artış başrol oynadı. Gıda enflasyonu yüzde 16,51 ile son 14 ayın en yüksek seviyesine çıktı. Giyimde aylık artış yüzde 6,81 ölçüldü. Gıda ve enerjinin dışında tutulduğu çekirdek enflasyon da yüzde 11,48’e yükseldi. Zam şampiyonu yüzde 38,5 ile erkek kazağı ve fiyatı en fazla düşen ürün yüzde 30,9 ile limon oldu.

analizgazetesi.com.tr

 

Önceki ve Sonraki Yazılar
YAZIYA YORUM KAT
UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış,
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.