Sosyolojik açıdan küreselleşme, ‘gelişen bilişim ve ulaşım teknolojileri sayesinde bilginin, insanların, malların ve fikirlerin kolayca sınırları aşarak yaygınlaşması’ olarak tarif edilmektedir. Bu tanım, zaman, mekan ve olay algısını değerlendirmede kolaylık sağlamaktadır. Mekan olarak dünyanın aktif kullanılması ve hız, ‘dünya köy oldu’ ifadesiyle anlatılmaktadır.

21.yüzyılın başlangıcında küreselleşme dinamikleriyle iç içe geçen suç faaliyetleri, internet ve bilişim teknolojileri, toplumsal farkındalığın ve siyasi tartışmaların merkezinde bulunmaktadır. Dolayısıyla küresel iletişim, ulaşım, finans mobilizasyonu ve ticari mobilizasyon imkanı üzerinde ne kadar durulsa azdır.

Ben bu yazıda küreselleşme ve suçun değişen yüzünü anlatmaya çalışacağım.

Yeni Medya, Fırsatlar Ve İmkanlar

İnternet ya da bilişim teknolojilerinin ekonomi, kültür, siyaset, medya vb. alanlarda hayatımızı kolaylaştıran, çeşitlendiren, derinleştiren ve konforlu hâle getiren sayısız faydaları yanında, suç ya da sapkınlık gibi kamuya ciddi maliyeti olan zararlı işler için de kullanıldığı görülmektedir.

Suça kaynaklık eden bir mecra olmasından çok farklı bir biçimde internet, dayanışmaya ve sivil toplum hareketlerinin dinamizmine de aracılık etmektedir. Farklı bir bakış açısından internet ve bilişim teknolojisinin yarattığı imkân ve fırsatların kimliklerin çoğulculaşması ve toplumsal hareketlere dinamizm kazandırmasının sosyolojik sonuçları konusunda detaylı bilgilere Manuel Castells’in İsyan ve Umut Ağları: İnternet Çağında Toplumsal Hareketler (Koç Üniversitesi Yayınları: İstanbul, 2013) kitabından ulaşılabilir.

Küreselleşme yoluyla hızla yaygınlaşan (yeni) medya araçları, düzenli olarak yükselen suça, savunmasız kurbanlar ve umursamaz saldırganlara dair bir dizi fırsat ve imkânlar sunması, kuru bir iddia değil, küreselleşmeye dair yaygın bir şikayettir.

Küreselleşme dinamiklerinin etkisi nedeniyle suç olgusu, tıpkı diğer toplumsal olgular gibi, çeşitlenmekte, çok katmanlı hâle gelmekte ve karmaşık bir görünüme kavuşmaktadır.

İnternet yani siber-uzam, suçu işleyen failler için cezadan ve yaptırımdan kolayca kaçabildikleri fırsatlarla doludur.

Günümüzde siber-uzamda faaliyet gören suç aktörlerine yönelik yasa koyucular ve yasa uygulayıcılar açısından hukuksal uyarlamalar ve operasyonlar düzeyinde sayısız zorluklar türemiştir.

Suç Faaliyetleri Ve Muğlak Stratejiler

Çağdaş dünyada küreselleşmenin teknolojik kabiliyetlerle iç içe geçtiği bir alan olarak internet yani siber-uzamda, bireysel ya da örgütsel suç faaliyetleri, daha hızlı, akışkan, esnek ve anlaşılması çok kolay olmayan muğlak stratejilerle ayakta kalabiliyor, sürdürülebiliyor ve yaygınlaşabiliyor.

Suç şebekeleri ve örgütleri, kurdukları çok sayıda yerel ve küresel ağları parçalı ve geometrisi kolayca anlaşılmayacak ölçüde radikal olarak esnek, uyarlanabilir küresel ağlar üzerinden harekete geçirmektedir.

Sözkonusu ulus ötesi suç şebekeleri sahip oldukları esnek yapılanma nedeniyle yakalanmadan, yargı önüne çıkarılmadan ve cezalandırmadan kaçabilecek yeteneklerini gün geçtikçe geliştirmektedir.

Bu suçların yeni ve belirsiz biçimleriyle mücadele etmek konusunda hem resmi bürokratik alanda hem de sivil toplum düzeyinde kamuoyunun güvenini tesis etmek üzere uluslararası düzeyde ve ölçekte küresel dayanışma örgütlerine ve kurumlarına ihtiyaç vardır.

Mustafa Yürekli / Haber7