Döviz sağlayıcı ihracat ve turizm gibi sektörlerin önü ardına kadar açılmalı. Ülkedeki mevcut atıl duran yastık altı veya mevduatlardaki değerleri, ekonominin kullanımına sunmak elbette güzel bir hareket. Ancak konjonktür gereği eldeki değerlerin yanında döviz kazandırıcı sektörlere daha fazla pozitif yaklaşımın kanaatimce daha katma değerli olacağı görüşündeyim. Zirâ akar değer, duran değerden her zaman üstündür.

Bu doğrultuda dış ticaret tahsilat geleneklerine göre yurda getirilen efektif dövizlerin ihracat bedeline saydırılması hususundaki düzenlemelerin işi kolay hale getirmesi, TCMB’nin daha aktif olması ve oluşan sorunlara farklı çözümler bulması noktasının gereğine vurgu yapmak istiyorum.

***

Meselâ dış satım bedelinin belirlenen esaslara göre yurda getirilememesinden kaynaklı sorun yaşayan çok sayıda ihracatçı olduğunu biliyoruz. Bankaların konuyla ilgili ihbarı, vergi dairesi tebligatları ve sonunda ortaya çıkacak müeyyideler göz önüne alınarak döviz ve altın kaynaklarının Kur Korumalı Mevduat’taki (KKM) işlevin artırılması fevkalade yararlı olacak.

İş dünyası KKM’ye daha rahat katılım sağlayabilmesi için özellikle ihracat bedellerine ait yüzde 25’lik dilimin bankalara TL mevduatı olarak yatırılması konusunda netlik bekliyor. İş dünyası şayet netlik oluşursa ellerindeki diğer döviz veya altınla KKM’ye daha fazla destek vermeye hazır olduklarını ifade ediyor.

***

Malumunuz, ihracat bedellerinin yurda getirilmesine dair 16/01/2020 tarihli TCMB genelgesine geçen yıl (2021) ek bir madde eklendi. Ek maddede, İhracat Bedeli Kabul Belgesi (İBKB) ve Döviz Alım Belgesi’ne (DAB) bağlanan ihracat bedellerinin yüzde 25’inin söz konusu belgeleri düzenleyen bankaya işlem günü için geçerli döviz alış kuru üzerinden satılabileceği, söz konusu tutarın tam karşılığı banka tarafından ihracatçıya TL olarak ödeneceği ifade edildi. Söz konusu madde 03/01/2022 tarihi itibariyle uygulamaya girdi.

Bilindiği üzere fiili ihracatı gerçekleştiren işadamı ihracat bedelini 180 gün içinde Türkiye’ye getirmesi gerekiyor. Farklı durumlarda buna 90 gün daha süre tanınabiliyor. Fakat dış satımın sonunda İhracat Bedeli Kabul Belgesi’nin (İBKB) alınması şart.

***

Tabii 180 veya artı 90 günlük vadede sıkıntılar yok değil. Ama asıl sorun İBKB’nin alınmasından sonra başlıyor. Örnek verecek olursak, bankaya satılan dövizler karşılığında alınan Türk Lirası ile yeniden döviz alınması kur kaybına sebep olabiliyor. İhracatçılar alış kuruyla bankalara sattığı dövizini, alırken satış kuruyla elde edebiliyor, dolayısıyla kayba uğrayabiliyor.

Aynı konu 9 Şubat’taki Merkez Bankası (TCMB) – Türkiye Odalar Borsalar Birliği (TOBB) görüşmesinde de gündeme geldi. TCMB Başkanı Şahap Kavcıoğlu, ihracatçı firmalara ait bankalarda 90 milyar dolarlık döviz tevdiat hesabı olduğunu, söz konusu mevduatta 1 yıllık hareketin düşük seyrettiğini, mevduatın 50 milyar dolarının tasarruf olduğuna dikkat çekerek firmalara ait 50 milyar doların KKM’ye dönüşebileceğine işaret etti.

***

TCMB – TOBB toplantısındaki konuşmalara bakıldığında iş dünyası özellikle ihracat karşılılığı ellerinde bulunan dövizin yüzde 25’inin KKM’ye çevrilmesi noktasında belirsizlik yaşadığı anlaşılıyor. Meselâ iş adamları öncelikle KKM’deki 6 aylık vade süresinin çok uzun olduğunu, bunun 3 aya indirilmesini talep ediyor ve yeni düzenlemenin gelmesi durumunda sisteme katılımın fazla olacağını söylüyor.

İş dünyasının diğer üzerinde durduğu konu, ihracat gelirlerinin yüzde 25’inin bankalara, dolayısıyla TCMB’ye satışı… Onlar İBKB ve DAB düzenlemesiyle ilgili TCMB’den yeni bir opsiyon ve esneklik bekliyor. Ancak TCMB Başkanı Kavcıoğlu’nun bu talebi yerinde bulmaması tabii ki ilginç.

TL’ye çevrilecek yüzde 25’lik ihracat dövizinin yeniden dövize çevrilmesiyle oluşacak kur zararıyla da Kavcıoğlu’ndan gerekli sözü alamayan işadamları TCMB’den daha anlayışlı bir tavır sergilemesini beklemiyor değil.

***

Diğer sorun ise reeskont kredisi… İşadamları reeskont kredilerinde vadelerin uzatılması yönünde talep sundular. Kavcıoğlu ise reeskont kredisinin yüzde 14’lük politika faizi altında yüzde 12 olarak uygulandığını, ihracat yapma sözü vererek kredi kullananların yüzde 9’luk faize kadar indirim avantajından faydalanabileceğini belirtti.

TCMB yüzde 25’lik ihracat dövizinin TL’ye çevrilmesi genelgesi ve reeskontlarda vade uzatılmasına esneklik göstermedi ancak bir gün sonra ihracat ve döviz kazandırıcı hizmetlere ait reeskont kredisi uygulama talimatının kapsamını genişletti. Yeni düzenlemeyle net ihracatçı olmayan ancak KKM’ye dönen şirketlere de reeskont kredi kullanımı imkânı getirildi.

KKM’nin sağlıklı işlevi, ekonominin en hassas noktası. Herkesin üzerine düşen görevi yapacağına inanıyorum.

analizgazetesi.com.tr/yazının devamı..