Büyümenin birincil yansıması olan istihdam verileri 2022 Kasım’ında pozitif alanda kalmaya devam ediyor. Hatta mevcut istihdam, Cumhuriyet tarihi rekorunu ileri bir seviyeye taşıdı. Ancak Aralık’tan başlayarak 2023 yılı ilk çeyrek dataları ne olacak, işte burası oldukça önemli.

Genel işsizlik oranı yüzde 10,5’lik son 15 senelik tarihsel ortalamanın altında, ancak yılın ikinci yarısı itibariyle iktisadi faaliyete yönelik yavaşlama sinyalleri, işsizlik göstergelerinde bozulmanın görülebileceğine işaret ediyor.

Ayrıca asgari ücretin 5.500 liradan 8.500 liraya yükseltilmesi ve küresel resesyona bağlı ekonomideki daralma etkili istihdam hangi seviyeye evrilecek, hep birlikte müşahede edeceğiz. 2023 yılında temel öncelik vatandaşların daha fazla iş ve aşa kavuşma imkânlarının genişletilmesi olacağını düşünüyorum.

Pandemiden sonra istihdamda bir toparlanma var, ancak PMI’ların henüz 50’nin altında bulunması ve Avrupa’ya yönelik ihracattaki yavaşlama dahil önümüzdeki muhtemel istihdam düşürücü ekonomik gelişmeler karşısında sanki daha temkinli bir yaklaşım ihtiyacı hâsıl oluyor.

Tabii istihdam ve işsizlik konusunda ekonomistlerin bakışı biraz farklı. Onlar genellikle istihdamdaki artışın veya işsizlikle ilgili dataların sektörel dağılımına ait verileri istiyor.

Makro ekonominin ana temellerinden olan istihdamla ilgili kapsamlı bir envanter olmadığını, sektör, iş imkânları ve kadın-erkek gibi net bilgilerin aylık verilmemesini ve daha sonra 3 aylık dilimler halinde verilmesini eleştiren ekonomistler, istihdam konusunda sağlıklı yorum yapamadıklarından bahsediyor. Ekonomistler ayrıca aylık 308 binlik işgücü katılımına karşılık 285 bin istihdam artışını “Aradaki fark sadece 23 bin” diyerek az buluyor.

Dolayısıyla Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (GSYH) büyümelerinin etkisiyle makro ve mikro ölçekli projeksiyonla yerinde uygulanacak politika ve uygulamalar istenilen şekilde işletilebilirse, çalışma hayatında iyileştirilmeler hızlanacak ve istihdam ile ilgili sorunların önemli kısmı aşılmış olacak… Öngörüm o yönde.

Gelelim Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıklamalarına… İstihdam verileriyle ilgili elimizdeki en son data, 2022 Kasım’ına ait…

Buna göre, Türkiye’de istihdam oranı yüzde 48,6. Kasım 2022’de 285 bin kişi daha ilaveyle istihdam sayısı 31,5 milyon kişiye ulaştı. Ülkemizde erkeklerin yüzde 66’sı, kadınların yüzde 32’si hâlen çalışıyor.

İstihdamla ilgili işgücüne katılım Kasım’da 308 bin kişi artışla 35,1 milyona, işgücüne katılım oranı da aylık 0,5 puanlık artışla yüzde 54,1’e yükseldi. İşgücüne katılma oranı erkeklerde yüzde 72,1 kadınlarda yüzde 36,4.

İstihdamda madalyonun diğer yüzü ise işsizlik elbette.

15 ve daha yukarı yaştaki kişilerde işsiz sayısı 2022 Ekim ayına göre 23 bin kişi artarak 3 milyon 576 bin kişi oldu. İşsizlik oranı ise değişim göstermeyerek yüzde 10,2’de kalırken işsizlik oranı erkeklerde yüzde 8,8, kadınlarda yüzde 12,9 şeklinde ölçüldü.

Ancak 2021 yılının Kasım ayında işsizlik oranının yüzde 11,2 olduğunu ve bir yıl içinde oranın (1) puan aşağı çekildiğini, diğer taraftan aynı dönemde işgücüne katılım oranında 2 puanlık bir yükseliş olduğunu unutmamak lâzım. 2021 Kasım’ında işgücüne katılım 33 milyon 419 bin kişi olmuştu.

Yüzde 32’lik kadın istihdamının erkeklerdeki oranın yarısı kadar olması yine işgücüne katılma oranının erkeklerde yüzde 72,1 kadınlarda yüzde 36,4 olarak gerçekleşmesi eksik istihdam açısından önemli gelişmeler olarak öne çıkıyor. İşsizlik oranının daha fazla yükselmemesi için özellikle bu gerçekleşmelerin dikkate alınması gerekiyor.

Yine 15-24 yaş grubunu kapsayan genç nüfusta işsizlik oranı Ekim ayına göre 2,6 puanlık azalış ile yüzde 17,8 oldu. Bu yaş grubunda işsizlik oranı; erkeklerde yüzde 14,4, kadınlarda ise yüzde 23,9.
Özellikle istihdamda asıl reel olarak bakılması gereken yer geniş tanımlı işsizlik… Buna atıl işgücü de deniyor… Türkiye’de bu oran Kasım ayındaki 0,5 puanlık yükselişle yüzde 20,8 seviyesinde. 2022 Ekim’inde geniş tabanlı işsizlik yüzde 20,3 şeklinde ölçülmüştü.

Geniş tanımlı işsizlikte iki ana alanın tahkim edilmesi şart. İşsizler ile zamana bağlı eksik istihdamın oranı 0,1 puan artışla yüzde 14,3 şeklinde tespit edilirken diğer yandan işsiz ve potansiyel işgücünün yani ne istihdamda, ne işsiz iş arayıp kısa sürede işbaşı yapamayacaklar ile iş aramayıp kısa sürede işbaşı yapabileceklerin oranının 0,3 puan artışla yüzde 16,9’a yükselmesi pek olumlu görünmüyor.
Mamafih işsizlik, işgücüne katılım ile istihdam oranlarının örtüşmesiyle halledilebilir. Yani işgücüne katılım kadar, istihdam üretilebilirse işsizlik rahatlıkla ortadan kalkar, diyebiliriz.

Demek istediğim; 2022 yılı ilk çeyreğinde yüzde 7,3, ikinci çeyrekte yüzde 7,6 ve üçüncü çeyrekte yüzde 3,9 pozitif büyüyen Türkiye’de yüzde 20’nin üzerinde bir atıl işgücünün olması istihdam politikalarının yeniden gözden geçirilmesi gereğinin mesajını veriyor.

bursasancak.com.tr/yazının devamı..