Geçen haftanın ekonomide en mühim gelişmesi Merkez Bankası’nın (TCMB) Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısıydı. 2023 yılının ilk TCMB toplantısında politika faizi beklenildiği üzere yüzde 9’da sabit bırakıldı. Gerekçe olarak “Küresel ekonomide veriler tahminlerden olumlu, merkez bankaları yakın zamanda genişlemeci politikalarına dönecek ama, hâlen jeopolitik riskler ve resesyon riski sürüyor” denildi.
Bizde durum yurtdışına göre biraz farklı tabii… Türkiye’de dış talep kaynaklı zayıflama, iç talepteki güçlü seyir ile telafi ediliyor. Cari dengeyi de, turizm gelirleri sırtlamış görünüyor. Ancak ekonomi henüz enerji fiyatlarındaki yüksek seyir ve ihracat pazarlarındaki daralma endişesini üzerinden atabilmiş değil.
Yurtdışına göre bizde enflasyon yüksek. Fakat sürdürülebilir fiyat ve finansal istikrarın güçlendirilmesine yönelik başta liraizasyon olmak üzere yürütülen politikaların desteğiyle enflasyon trendinde iyileşmeler fark ediliyor.
Dolayısıyla Aralık ve Ocak PPK toplantılarında faizler sabit tutulsa da daralma ve resesyona karşı TCMB mevcut düşük faiz ortamını sürdürülebilir hâle getirirken üretimi alabildiğince destekliyor. Bu durumu tüm ekonomik datalar doğruluyor.
İyi de peki liraizasyon temelli para politikaları, tarıma nasıl katkı veriyor? İsterseniz buraya bir projeksiyon yapalım…
Malumunuz, tarım stratejik bir sektör ve gıda da milli güvenlik meselesi. Mamafih çiftçi ve üreticiye verilen destek ve hibeler gösteriyor ki kesenin ağzı ardına kadar açılmış.
Geçen yıl (2022) tarıma bütçeden önce 64,6 milyar lira ayrıldı ve ek bütçeyle birlikte bu pay 100 milyar liraya çıkarıldı. Bu yıl (2023) bütçeden tarıma ayrılan pay da geçen yıla göre yüzde 33,7 artırılarak 133,7 milyar liraya yükseltildi. Tarıma ayrılan paylar aslında liraizasyon destekli para politikalarının bir eseri.
Ayrıntılara geçeyim…
Hükümet “Sen Üret Yeter” sloganıyla geçen yıl çiftçilere 40,4 milyar liralık tarımsal destekleme sağladı. 2023 yılı Mart’ında ödenecek 8,6 milyar liralık akaryakıt ve gübre desteği bile 2022 Kasım ayından itibaren çiftçinin cebine girdi. Çiftçiye verilen 100 bin liralık faizsiz kredi miktarı 250 bin liraya yükseltildi. Çiftçi ve üretici aynı zamanda bu paranın yarısıyla mazot ve gübre alabilme imkânına da kavuştu.
Türk çiftçisi geçen yıl IPARD (Kırsal Kalkınma Katılım Öncesi Yardım Aracı) kapsamında 1,8 milyar lira, Kırsal Kalkınma Yatırımlarını Destekleme Projesi ve Tarıma Dayalı Ekonomik Yatırımların Desteklenmesi Programı ile 966 milyon lira ve Uzman Eller Projesi ile 101 milyon liralık hibe yardımı aldı. TARSİM kapsamında 276,3 milyar liralık tanımsal varlık sigortalandı. Çiftçiye 3,6 milyar lira hasar tazminatı ödendi.
Tarım geçen yıl daha fazla dijitalleşti. Tarım Cebimde, Küpe Sorgulama, Destek Takvimi ve Çiftçi Kayıt Sistemi (ÇKS) uygulamalarıyla tarımda dijitalleşmenin kapsamı ve etkinliği genişletildi.
Tabii destekler bunlarla sınırlı değil…
Yine 10 bin 418 orman köylüsüne ve 9 tarımsal kalkınma kooperatifine 531 milyon lira hibe ve sıfır faizli kredi desteği verilirken ormancılık çalışmalarında istihdam edilen orman köylüsüne 5,1 milyar liralık katkı sağlandı. Bu arada yanan orman alanlarına bir yıl içinde 525 milyon fidan dikildiğini de bir yere yazalım.
Dolayısıyla bu çalışmalarla kayıtlı çiftçi sayısı bir yılda 2,1 milyondan 2,2 milyona yükseldi. 2 milyon dekar arazi üretime kazandırıldı. Yine 2021 yılına göre yüzde 10 artışla geçen yıl 129 milyon ton bitkisel üretim yapıldı. Akabinde aynı yıl 30 milyar dolarlık tarım ihracatı gerçekleştirdi. Yıllarca 300 – 500 milyon dolar civarında gezinen su ürünleri ihracatı dahi geçen yıl 1,5 milyar dolara ulaştı…
206 ülkeye 2 binden fazla çeşit tarım ve gıda ürünü ihraç eden Türkiye tarımda net ihracatçı konumunda. Dünyada satılan 3 kilo unun 1 kilogramı Türkiye’den. 1531 ata tohumu koruma altına alınırken 86 ülkeye tohumluk ihracatı yapılıyor. Hayvancılık sektöründe 1,7 milyon yetiştirici 50 milyar liraya yakın faizsiz kredi kullandı. Ayrıca tarım Ar-Ge’si için de her yıl 1 milyar liranın üzerinde kaynak ayrılıyor.
Tabii “liraizasyon” destekli tarımda yapılanların çoğu rekor seviyeler…
Bugün Adana’da önemli bir etkinlik var… Tarıma ve üretime gönül verenler “tek yürek” halinde bir araya geliyor. Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci ile Güvenilir Ürün Platformu ev sahipliğinde gerçekleşecek büyük buluşmada “üretime gönül verenlere ve Türkiye’nin tarımdaki emekçilerine” teşekkür edilecek ve plâketler sunulacak.
Ne mutlu; ülkesi için helâlinden üretenlere ve onlara destek verenlere…