Manşet enflasyonu aylık yüzde 5,4 ve yıllık yüzde 46,31 artışlarla gölgede bırakan üretici fiyatları (ÜFE), Haziran 2002'den bu yana en yüksek değerini aldı. Manşet ile üretici fiyatları arasında 26,42 puanlık açılan makas gelecek aylarda enflasyonun daha yükseleceğinin habercisi olarak kayda geçti.

Sedat YILMAZ

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Ekim ayı için aylık ve yıllık üretici ve tüketici enflasyonunu açıkladı. Ekim’de aylık yüzde 2,39 artan manşet enflasyon yıllıkta yüzde 19,89 olurken son 19 yılın zirvesine çıkan üretici fiyatları ise aylık yüzde 5,24, yıllık ise yüzde 46,31 oranında artış gösterdi. Merkez Bankası’nın (TCMB) manşet enflasyonla birlikte gösterge olarak aldığı çekirdek enflasyon da yüzde 16,82 ile yüzde 16’lık politika faizinin üzerine çıktı.

Piyasa analistleri manşet enflasyonun yıllık yüzde 20,25, aylık bazda yüzde 2,70 seviyesinde gerçekleşeceğini tahmin etmişti.

Vergi ve cezalar başta devlet bünyesinde uygulanan yeniden değerleme oranı yüzde 9,11’den yüzde 36,2’ye yükseldi. 2022 yılından itibaren söz konusu orandaki artış 4 kat olarak gerçekleşti. Yeniden değerleme oranı Ekim ayı üretici enflasyon verileri doğrultusunda belirleniyor.

Manşeti gölgede bıraktı

Manşet enflasyonu aylık yüzde 5,4 ve yıllık yüzde 46,31 artışlarla gölgede bırakan tüketici fiyatları (ÜFE), Haziran 2002’den bu yana en yüksek değerini aldı. Manşet ile üretici fiyatları arasında 26,42 puanlık açılan makas gelecek aylarda enflasyonun daha yükseleceğinin habercisi olarak kayda geçti.

Aylık bazda yüzde 5,24 oranında yükselen üretici fiyatları 2002 yılından bu yana en yüksek seviyesine çıkarken sanayinin ana sektörlerindeki yıllık değişimler; madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 32,25, imalatta yüzde 45,94, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 53,37, su temininde yüzde 32,40 artış olarak gerçekleşti.

Gıda fiyatları durdurulamıyor

Ekim ayında bir önceki aya göre yıllık en yüksek artış yüzde 27,41 ile gıda ve alkolsüz içeceklerde gerçekleşti. Söz konusu ana grubu yüzde 25,23 ile lokanta ve oteller ve yüzde 23,03 ile ev eşyası izledi. Enflasyonda yıllık en düşük artış ise yüzde 5,29 ile haberleşme, yüzde 7,88 ile alkollü içecekler ve tütün, yüzde 8,08 ile giyim ve ayakkabı ve yüzde 13,12 ile eğlence ve kültür gruplarında meydana geldi.

Aylık bazda ise en yüksek artış yüzde 7,56 ile giyim ve ayakkabı, yüzde 5,97 ile alkollü içecekler ve tütün ile yüzde 2,43 ile ulaştırmada gerçekleşti. Aylık olarak en az artış gösteren ana gruplar yüzde 0,17 ile eğitim, yüzde 0,51 ile eğlence ve kültür ile haberleşme olarak sıralandı.

İşlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler ve tütün ile altın hariç TÜFE’de yüzde 1,85, geçen yılın Aralık ayına göre yüzde 14,73, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 18,5 ve 12 aylık ortalamalara göre yüzde 17,25 artış gerçekleşti.

Zam şampiyonu kadın hırkası

Tüketici fiyatları bazında Ekim’de en fazla fiyat artışı yüzde 48,26 ile kadın hırkası, en fazla fiyat düşüşü ise yüzde 34,68 ile limonda görüldü. Fiyatı en çok artış gösteren diğer ürünler arasında yüzde 39,98 ile çocuk kazağı, yüzde 39,80 ile erkek kabanı, yüzde 36,99 ile sivri biber yer aldı. Geçen ay en fazla fiyat düşüşü ise yüzde 34,68 ile limonda oldu. Bunu yüzde 25,25 ile yurt içi bir hafta ve daha fazla süreli turlar, yüzde 11,96 ile elma, yüzde 7,43 ile havuç, yüzde 6,14 ile kuru soğan takip etti.

Ekim ayında enflasyon sepetinde yer alan 414 maddeden 46’sı fiyat düşüşü yaşarken 38 maddenin ortalama fiyatı değişmedi, 331 maddenin fiyatı ise yükseldi. Enflasyon sepeti içinde fiyatı artan kalemlerin sayısı da 331 ile 2018 Ekim ayından bu yana en yüksek seviyeye çıktı. Böylece madde sayısı bazında enflasyon sepetindeki fiyat artışları tarihi rekor kırdı.

Ekim enflasyonu kuru oynattı

Üretici enflasyonundaki yükseklik döviz piyasasında dalgalanmalara neden oldu. Güne 9,59 liradan başlayan dolar yüzde 1,5 oranında değer kazanarak en yüksek 9,77 lirayı gördü. Euro da 11,12 liradan 11,34 liraya çıktı.

Döviz ve faizlerde önemli gösterge olarak öne çıkan ülke risk primi (CDS) 443 seviyesine yükseldi. 10 yıllık Türk tahvilleri faizi yüzde 19,74, beş yıllık tahvil faizi yüzde 19,59 ve iki yıllık tahvil faizi yüzde 1,1 düşüşle 17,90 olarak gerçekleşti.

Enflasyondaki artışların yılsonuna kadar artmasının beklendiğini dile getiren ekonomistler, doğalgaza yapılan zamlar ile dolaylı olarak elektrik ve hammadde fiyatlarının yükselmesi sonucu Kasım ayı enflasyonunun da yüksek çıkacağını söylediler. Manşet enflasyonda halen yükseliş beklentilerinin kırılamadığına dikkat çeken ekonomistler, ÜFE’deki trendin artış yönünde olduğunu, bir süre sonra ÜFE – TÜFE geçişgenliğinin enflasyon üzerinde baskın olacağını kaydettiler.

analizgazetesi.com.tr